Disleksi (Özgül Öğrenme Güçlüğü)

Disleksi, okuma, yazma ve dil becerilerinin kazanımında yaşanan özel bir öğrenme güçlüğüdür. Zekâ geriliği ya da duyusal bir engel olmamasına rağmen, çocuğun özellikle harfleri tanıma, heceleri ayırt etme, yazılı dili çözümleme gibi konularda zorlanmasına neden olabilir. Genellikle ilkokul çağında fark edilen bu durum, çocuğun akademik gelişimini etkileyebilir ve özgüven üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ancak erken fark edilip doğru destekle yönlendirildiğinde çocuklar disleksiyle başa çıkabilir ve potansiyellerini ortaya koyabilir.

Disleksi Belirtileri Nasıl Fark Edilir?

Disleksi belirtileri, genellikle çocuk ilkokula başladığında daha belirgin hale gelir. Ancak bazı sinyaller okul öncesi dönemde de gözlemlenebilir. Ailelerin ve öğretmenlerin bu belirtileri erken dönemde fark etmesi, çocuğun ihtiyacı olan desteği zamanında almasını sağlar.

Disleksi belirtileri yaşa ve gelişim düzeyine göre farklılık gösterebilir. Temel belirtiler şunlardır:

Okul Öncesi Dönemde (3-5 yaş)

• Geç konuşma ve dil gelişiminde gecikme
• Kelimeleri doğru telaffuz etmekte zorluk
• Kafiyeli sözcükleri tanıma ve üretmede zorluk
• Harfleri ve sayıları öğrenmede gecikme
• Sık kullanılan kelimeleri hatırlamakta zorluk
• Renkleri, şekilleri ve harfleri adlandırmada karışıklık

İlkokul Döneminde (6-12 yaş)

• Okumayı öğrenmede belirgin zorluk
• Harfleri ve sesleri eşleştirmede güçlük
• Harfleri karıştırma (b/d, p/q gibi)
• Kelimeleri veya harfleri ters çevirme
• Yavaş ve akıcı olmayan okuma
• Okuduğunu anlamada zorluk
• İmlada (yazım) belirgin hatalar
• Sıralı bilgileri (alfabe, aylar, günler) öğrenme ve hatırlamada zorluk
• Matematiksel işlemleri ve çarpım tablosunu ezberlemede zorluk

Ergenlik ve Yetişkinlikte

• Yavaş okuma ve yazma
• İmla hataları
• Yabancı dil öğrenmede zorluk
• Not alma ve özetleme becerisinde sorunlar
• Uzun metinleri anlamada güçlük
• Zaman yönetiminde zorluk
• Yönergeleri takip etmede güçlük
• Sözel bilgileri yazılı hale getirmede zorluk

Diğer İlişkili Özellikler

• Yer ve yön bulmada zorluk (sağ-sol karıştırma)
• Zayıf organizasyon becerileri
• Konsantrasyon sorunları
• Düşünceleri sözlü ifade etmede zorluk
• İnce veya kaba motor becerilerde zayıflık

Disleksi belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve her disleksi vakasında tüm belirtiler görülmeyebilir. Erken tanı ve müdahale, disleksinin etkilerini azaltmak için önemlidir.

Disleksi Tanı Süreci Nasıl İşler?

Disleksi tanısı, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olarak yapılan çok yönlü değerlendirmelerle konur. Bu süreçte sadece akademik performans değil, çocuğun genel gelişimsel öyküsü de dikkate alınır. Aile ve öğretmen görüşmeleri, tanı sürecinde oldukça değerlidir.

• Yaşına uygun okuma-yazma becerileri çeşitli testlerle değerlendirilir.
• Aile ile yapılan görüşmelerde çocuğun geçmiş öğrenme deneyimleri ve zorlandığı alanlar incelenir.
• Öğretmen geri bildirimleriyle çocuğun sınıf içindeki durumu analiz edilir.
• Gerekli görülürse yapılandırılmış değerlendirme formları ve nöropsikolojik testler uygulanır.

Disleksi ile Yaşam: Destekleyici Yaklaşımlar

Disleksi, doğru yaklaşımlar ve çocuğa özel yöntemlerle yönetilebilen bir durumdur. Bu süreçte çocuğun güçlü yönlerinin fark edilmesi ve bu yönlerin desteklenmesi çok önemlidir. Disleksiye sahip çocukların her biri farklı öğrenme biçimlerine sahiptir ve bu farklılıklar dikkate alınarak eğitim verilmelidir.

• Özel eğitim desteği ile çocuğun bireysel ihtiyaçlarına yönelik programlar uygulanabilir.
• Multisensory (çok duyulu) öğrenme teknikleri ile bilgi daha kalıcı hale getirilebilir.
• Aile desteği, motivasyonun korunmasında ve çocuğun özgüveninin güçlenmesinde kilit rol oynar.
• Disleksi hakkında çocuğun ve ailenin bilgilendirilmesi, süreci daha kolay yönetilebilir hale getirir.
• Teknolojik araçlar ve dijital kaynaklar, öğrenme sürecini destekleyici olarak kullanılabilir.

Disleksi Tedavisinde Psikiyatrik Destek Ne Zaman Gerekir?

Disleksi ve diğer öğrenme güçlükleri, klinik değerlendirmeler ve testler sonucunda çocuk ve ergen psikiyatri uzmanı tarafından tanılanmaktadır. 

Disleksi tedavisinde psikiyatrik destek genellikle şu durumlarda gereklidir:

Eşlik eden ruhsal bozukluklar varsa: Disleksili bireylerde anksiyete, depresyon veya özgüven problemleri gelişebilir. Okuma ve yazma zorluklarıyla başa çıkma sürecinde duygusal stres yaşanabilir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) eşlik ediyorsa: Disleksili bireylerin yaklaşık %30-50'sinde DEHB de görülebilmektedir. Bu durumda tedavi yaklaşımının buna göre düzenlenmesi gerekir.

Akademik başarısızlık sonucu oluşan ikincil ruhsal sorunlar gelişmişse: Sürekli başarısızlık deneyimi, motivasyon kaybı, okul reddi veya özgüven problemleri geliştiğinde.

Aile dinamikleri etkilenmişse: Disleksi tanılı çocuğa sahip ailelerde, durumu anlamama veya yanlış yaklaşımlar sonucu aile içi çatışmalar yaşanabilir.

İlaç tedavisi gerektiğinde: Eşlik eden DEHB veya anksiyete/depresyon gibi durumlar için ilaç tedavisi ve terapi gerektiğinde çocuk ve ergen psikiyatri uzmanına başvurulmalıdır.

Disleksi tedavisinde temel yaklaşım çocuğa özgü bireyselleştirilmiş özel eğitim olmakla birlikte, bütüncül bir tedavi planı için gerektiğinde psikiyatrik destek almak, çocuğun hem akademik başarısını hem de psikolojik iyilik halini olumlu yönde etkileyecektir.

Disleksi Tedavisi – Dr. Cansın Ceylan ile Lüleburgaz'da Etkili ve Bütüncül Yaklaşım

Dr. Cansın Ceylan, Lüleburgaz'da disleksi tanısı ve tedavisinde uzmanlaşmış bir çocuk ve genç psikiyatri uzmanıdır. Disleksi, okuma, yazma ve bazen konuşma becerilerinde zorluklarla kendini gösteren bir öğrenme güçlüğüdür. Dr. Ceylan, her bireyin ihtiyacına özel tedavi ve destek programları sunarak, disleksiye bağlı zorlukların üstesinden gelinmesine yardımcı olur. Çocuğa özel değerlendirmeler yaparak, bilimsel temele dayalı yaklaşımlar ve aile destekli terapilerle tedavi sürecini şekillendirir. Lüleburgaz’daki muayenehanesinde, disleksi tanısı koyarken aynı zamanda çocuğun eğitim hayatındaki başarısını artırmaya yönelik özel stratejiler uygular. Uzmanlık ve deneyimiyle, çocukların okuma ve yazma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.